نظام رتبه‌بندی معلمان چیست؟
طرح رتبه‌بندی معلمان بر اساس سند تحول بنیادین نظام آموزشی یکی از موضوعات مهمی است که در راستای ارتقای شایستگی حرفه‌ای معلمان باید به مرحله اجرا درآید.
سند تحول بنیادین آموزش و پرورش که تدوین آن مدت‌ها زمان برده بود آذر سال ۱۳۹۰ به تصویب شورای‌عالی انقلاب فرهنگی رسید و توسط رئیس‌جمهوری وقت ابلاغ شد.
در مقدمه این سند آمده است: در تهیه سند ملی تحول بنیادین آموزش و پرورش کوشش شده با الهام گیری از اسناد بالادستی و بهره گیری از ارزش‌های بنیادین آنها و توجه به اهداف راهبردی نظام جمهوری اسلامی ایران، چشم‌انداز و اهداف تعلیم و تربیت در افق ۱۴۰۴ هجری شمسی تبیین شود. این سند مشتمل بر ۷ فصل و ۱۳۱ راهکار ذیل چشم‌انداز سال ۱۴۰۴ تنظیم شده و در زمان تنظیم مدل سه گام برای اجرای آن تصور شد؛ گام نخست تدوین سند و نقشه راه، گام دوم زمینه‌سازی برای اجرای سند و گام سوم اجرای احکام سند است.
فصل ششم از این سند به ارتقای منزلت اجتماعی و جایگاه حرفه‌ای منابع انسانی با تأکید بر نقش الگویی و جایگاه معلم می‌پردازد و به طور مشخص هدف ۱۰ و راهکار عملیاتی ۱۰/۲ مقرر می‌دارد: استقرار نظام سنجش صلاحیتهای عمومی، تخصصی و حرفه ای، تعیین ملاک‌‌های ارزیابی و ارتقای مرتبه (نظام رتبه‌بندی) علمی و تربیتی معلمان و تقویت انگیزه ارتقای شغلی در آنان براساس نظام معیار اسلامی است.
بنابراین آموزش و پرورش از همان سال به تدوین طرح رتبه‌بندی معلمان همت گذاشت و لایحه‌ای اوایل تابستان سال ۹۲ توسط دولت به مجلس ارائه شد که بر اساس آن معلمان با در نظر گرفتن معیارهایی در چهار گروه طبقه بندی و دستمزد آنها بر همین اساس تعیین می‌شد. این طرح پس از بررسی به دلیل برخی اشکالات توسط مجلس به دولت بازگردانده شد و نمایندگان مشخص شدن منابع مالی برای اجرای آن را خواستار شدند.
در ادامه بررسی طرح، مسئولان آموزش و پرورش اعلام کردند طرح رتبه‌بندی معلمان نیاز به مصوبه مجلس شورای اسلامی ندارد؛ از این رو پس از تلاش‌های بسیار، با هدف افزایش انگیزه همکاران فرهنگی و ارتقای شایستگی‌های حرفه‌ای معلمان در آخرین جلسه هیات دولت ۲۷ اسفند ۹۳ در قالب قانون مدیریت خدمات کشوری به تصویب رسید.
بر این اساس مرحله اول طرح رتبه‌بندی معلمان در نیمه ابتدایی سال ۹۴ با بار مالی ۱۳۰۰ میلیارد تومان اجرا شد و طی آن حقوق فرهنگیان میانگین تا ۴۰۰ هزار تومان افزایش یافت. با وجود این برای اعتباربخشی بیشتر و قانونی بودن اجرا و تامین اعتبار این طرح در قانون برنامه ششم توسعه (۱۳۹۶ تا ۱۴۰۰)، دولت مکلف شد طرح رتبه‌بندی را در مرحله نهایی در قالب یک لایحه تهیه کرده و به مجلس ارائه دهد.
لایحه نظام رتبه‌بندی معلمان پس از ۲ ماه بررسی اواخر آبان ماه سال گذشته در آخرین نشست تخصصی کمیسیون امور اجتماعی و دولت الکترونیک دفتر هیات دولت به تصویب رسید.
این لایحه به منظور ایجاد ساز و کارهای لازم برای ارتقای شایستگی‌های حرفه ای، منزلت و مرجعیت علمی و اجتماعی معلمان و افزایش انگیزه در راستای ارتقای فعالیت‌های آموزشی و پرورشی آنان تهیه شد.
با این نظام، رتبه‌های حرفه‌ای برای طبقه بندی معلمان در نظر گرفته می‌شود و بر اساس هر رتبه، ضرایبی در امتیازات شغل و شاغل و در نتیجه حقوق و مزایا برای آنان لحاظ می‌شود.
در شیوه‌نامه دولت برای اجرای نظام رتبه‌بندی معلمان آمده است:
معلم فردی که مسئولیت تعلیم و تربیت دانش‌آموزان را در نظام آموزش و پرورش رسمی کشور به‌عهده دارد.
صلاحیتهای معلمی شامل برآیندی از سه صلاحیت زیر است:
صلاحیت عمومی: مجموعه‌ای از ویژگی‌های شخصیتی فرد شامل باورها، نگرش‌ها، اعتقادات و رفتار مبتنی بر نظام ارزشی، فرهنگی و اخلاقی جامعه که معلمان را در شناخت و تحلیل مسائل و موضوعات مربوط به تعلیم و تربیت دانش‌آموزان توانا و پایبندی معلمان را به نظام جمهوری اسلامی ایران آشکار می‌سازد.
صلاحیت تخصصی: مجموعه‌ای از دانش و توانمندی‌های آموزشی و پرورشی علاوه بر صلاحیتهای عمومی که معلمان برای انجام مؤثر وظایف شغلی خود باید از آن برخوردار باشند.
صلاحیت حرفه‌ای: مجموعه‌ای از شایستگی‌ها، توانمندی‌ها و مهارت‌های کسب‌شده و مرتبط با شغل معلمی که معلم را در فرایند تعلیم و تربیت و انجام صحیح وظایف معلمی توانا می‌سازد تا مسئولیت خود را در موقعیت آموزشی ــ پرورشی با استقلال، آزادی عمل و تبحر بیشتری انجام دهد.
سنجش صلاحیت: فرایند گردآوری سازمان‌یافته اطلاعات، شواهد و مستندات مرتبط با دانش عمومی، دانش تخصصی، مهارت‌ها، شایستگی‌ها، توانمندی‌ها و عملکرد معلمان و بررسی آن بر اساس سازوکارها، ملاک‌ها، شاخص‌ها و معیارهای مشخص در هیئت‌های ممیز موضوع ماده (۵) این تصویب‌نامه.
گواهینامه صلاحیت معلمی: مدرکی که براساس نتایج ناشی از سنجش صلاحیتهای معلمی توسط وزارت آموزش و پرورش صادر می‌شود.
رتبه‌بندی: فرایند تعیین رتبه‌های پنجگانه معلمان بر اساس سنجش نظام‌مند صلاحیت‌ها و عملکرد آنان.
شایستگی‌های تخصصی و حرفه‌ای معلمان چیست
سنجش صلاحیت معلمان بر اساس شاخصهای زیر انجام می‌شود:
شایستگی‌های عمومی شامل شرایط عمومی استخدام بر اساس مقررات استخدامی مورد عمل.
شایستگی‌های تخصصی شامل رشته، مدرک تحصیلی، دانش موضوعی مرتبط با محتوای تخصصی دروس آموزشی و امور تربیتی، روش‌ها و فنون تدریس و هدایت و نظارت آن.
شایستگی‌های حرفه‌ای شامل اخلاق حرفه‌ای، توانایی‌ها و مهارت‌های آموزشی، پرورشی و پژوهشی “کاربردی و مسئله محور” بر اساس آزمون‌های الکترونیکی.
چه افرادی مشمول رتبه‌بندی می‌شوند؟
مشمولان طرح طبقه بندی مشاغل معلمان شامل آموزگار، دبیر، هنرآموز، مربی امور تربیتی، مشاوره واحد آموزشی، مراقبت سلامت، مدیر و معاون واحدهای آموزشی و تربیتی هستند.
مشمولان فوق در صورت اشتغال تمام‌وقت در واحدهای آموزشی در صورت کسب شایستگی معلمی از مزایای رتبه‌بندی بهره‌مند می‌شوند.
در اجرای مصوبه رتبه‌بندی، کارمندانی که به‌استناد مصوبه شورای انقلاب در مشاغل اداری اشتغال دارند در صورتی می‌توانند از مزایای رتبه‌بندی بهره‌مند شوند که متقاضی بازگشت از تاریخ اول مهر ۹۹ به مدرسه باشند در هر صورت با شروع سال تحصیلی ۱۴۰۰ ــ ۱۳۹۹ ادامه فعالیت افراد در مشاغل اداری به هیچ وجه مجاز نخواهد بود و افراد مشمول شیوه‌نامه براساس فرم درخواست باید وضعیت خود در ارتباط با استفاده یا عدم بهره‌مندی از رتبه‌بندی این شیوه‌نامه را مشخص کنند.
کارکنانی که از تاریخ ابلاغ شیوه‌نامه از کادر آموزشی به کادر اداری انتقال می‌یابند صرفاً براساس شرایط احراز پست مورد تصدی و براساس طرح طبقه‌بندی مربوط انتصاب قطعی می‌یابند.
آن دسته از مشمولان طرح طبقه‌بندی مشاغل معلمان موضوع بند یک که طبق قوانین و مقررات مربوط با حفظ سمت به سایر دستگاه‌ها مأمور به خدمت هستند در شمول مفاد بند ۱-۲ شیوه‌نامه قرار می‌گیرند (در اجرای مصوبه رتبه‌بندی، کارمندانی که به‌استناد مصوبه شورای انقلاب در مشاغل اداری اشتغال دارند در صورتی می‌توانند از مزایای رتبه‌بندی بهره‌مند شوند که متقاضی بازگشت از تاریخ اول مهر ۹۹ به مدرسه باشند در هر صورت با شروع سال تحصیلی ۱۴۰۰ ــ ۱۳۹۹ ادامه فعالیت افراد در مشاغل اداری به هیچ وجه مجاز نخواهد بود و افراد مشمول شیوه‌نامه براساس فرم درخواست باید وضعیت خود در ارتباط با استفاده یا عدم بهره‌مندی از رتبه‌بندی این شیوه‌نامه را مشخص کنند).
بیشتر بخوانید
سوالات رتبه بندی معلمان + محتوای آزمون (پکیج کامل)
سوالات رتبه بندی معلمان ویژه اخذ رتبه ۱ + محتوای آزمون
سوالات رتبه بندی معلمان ویژه اخذ رتبه ۲ + محتوای آزمون
سوالات رتبه بندی معلمان ویژه اخذ رتبه ۳ + محتوای آزمون
شرایط کسب رتبه‌ها
رتبه ۱
۱. داشتن حداقل دو سال تجربه و گذراندن ۱۲۰ ساعت دوره آموزشی ضمن خدمت و تخصصی.
۲. کسب میانگین امتیاز ارزیابی عملکرد براساس حداقل ۷۵ درصد در طول دو سال منتهی به نتایج ارزیابی. “امتیاز هر سال نباید کمتر از ۷۰ باشد.”
۳. کسب حداقل ۶۰ درصد امتیازات شاخصهای صلاحیتهای معلمی “امتیاز هر یک از صلاحیتهای عمومی، تخصصی و حرفه‌ای نباید کمتر از ۵۰ درصد باشد.”
رتبه ۲
۱. داشتن حداقل ۶ سال تجربه و حداقل ۴ سال توقف در رتبه ۱.
۲. گذراندن ۱۸۰ ساعت دوره آموزشی ضمن‌خدمت و تخصصی در طول دوره علاوه بر دوره‌های آموزشی مربوط به رتبه ۱.
۳. کسب میانگین امتیاز ارزیابی عملکرد به‌میزان حداقل ۸۰ درصد در طول سه سال متوالی منتهی به رتبه بعدی “امتیاز هر سال نباید کمتر از ۷۵ درصد باشد.”
۴. کسب حداقل ۶۵ درصد امتیازات شاخصهای صلاحیتهای معلمی “امتیاز هر یک از صلاحیتهای عمومی، تخصصی و حرفه‌ای نباید کمتر از ۵۵ درصد باشد.”
رتبه ۳
۱. داشتن حداقل ۱۲ سال تجربه و حداقل سه سال توقف در رتبه ۲.
۲. گذراندن ۱۵۰ ساعت دوره آموزشی ضمن خدمت و تخصصی در طول دوره بین دو رتبه.
۳. کسب میانگین امتیاز ارزیابی عملکرد به‌میزان حداقل ۸۰ درصد در طول سه سال متوالی منتهی به رتبه بعدی “امتیاز هر سال نباید کمتر از ۷۵ درصد باشد.”
۴. کسب حداقل ۶۵ درصد امتیازات شاخصهای صلاحیتهای معلمی “امتیاز هر یک از صلاحیتهای عمومی، تخصصی و حرفه‌ای نباید کمتر از ۶۵ درصد باشد.”
رتبه ۴
۱. داشتن حداقل ۱۸ سال تجربه و حداقل سه سال توقف در رتبه ۳.
۲. گذراندن ۱۲۰ ساعت دوره آموزشی ضمن خدمت و تخصصی در طول دوره بین دو رتبه.
۳. کسب میانگین امتیاز ارزیابی عملکرد به‌میزان حداقل ۹۰ درصد در طول دوره بین دو رتبه “امتیاز هر سال نباید کمتر از ۸۵ باشد.”
۴. کسب حداقل ۷۵ درصد امتیازات شاخصهای صلاحیتهای معلمی “امتیاز هر یک از صلاحیتهای عمومی، تخصصی و حرفه‌ای نباید کمتر از ۷۰ درصد باشد.”
رتبه ۵
۱. داشتن حداقل ۲۴ سال تجربه و حداقل ۳ سال توقف در رتبه ۴.
۲. گذراندن ۱۰۰ ساعت دوره آموزشی ضمن خدمت و تخصصی در طول دوره بین دو رتبه.
۳.کسب میانگین امتیاز ارزیابی عملکرد به‌میزان حداقل ۹۰ درصد در طول دوره بین دو رتبه “امتیاز هر سال نباید کمتر از ۸۰ باشد.”
۴. کسب حداقل ۸۵ درصد از امتیازات شاخصهای صلاحیتهای معلمی “امتیاز هر یک از صلاحیتهای عمومی، تخصصی و حرفه‌ای نباید کمتر از ۸۰ درصد باشد.”
سوابق تجربی معلمان در ارتقای طبقه و رتبه شغلی براساس ضوابط دستورالعمل ساعت تدریس هفتگی شاغلین مشاغل طرح طبقه‌بندی مشاغل معلمان کشور قابل محاسبه خواهد بود.
مدت تحصیل در دانشگاه فرهنگیان، شهید رجایی و همچنین طول تحصیل مشمولان قانون متعهدین خدمت به وزارت آموزش‌وپرورش و دوره مهارت‌آموزی ماده ۲۸ اساسنامه دانشگاه فرهنگیان به‌عنوان تجربه مربوط محسوب نمی‌شود.
به‌منظور ایجاد انگیزه برای معلمانی که براساس ضوابط و مقررات مربوط آخرین طبقه و رتبه شغلی را اخذ می‌کنند به‌ازای هر سال سابقه تجربی بعد از تاریخ لازم الاجرا شدن این تصویب‌نامه مشروط بر اینکه امتیاز ارزیابی عملکرد سالانه آنها نیز کمتر از ۹۰ درصد نباشد مشمولان شاغل دوره ابتدایی و متوسطه به‌ترتیب از افزایش حقوق معادل ۱۰۰ و ۵۰ امتیاز ضرب‌در ضریب ریالی سالانه برخوردار می‌شوند.
معلمانی که در اجرای رتبه‌بندی حرفه‌ای از عناوین رتبه‌های حرفه‌ای پایه، ارشد، خبره و عالی برخوردار شده‌اند پس از کسب امتیازات مربوط به شایستگی‌های معلمی به‌ترتیب با رتبه‌های ۲، ۳، ۴ و ۵ تطبیق می‌یابند معلمانی که در رتبه مقدماتی قرار دارند به‌شرط احراز ۲ سال تجربه و امتیازات مکتسب از شایستگی‌های معلمی در رتبه یک قرار می‌گیرند و ارتقای رتبه بعدی آنها بر اساس مفاد این شیوه‌نامه خواهد بود.
برای ورود به رتبه ۱ کسب امتیازات تعیین‌شده در این شیوه‌نامه ضروری است.
در فرآیند تطبیق کسب حداقل ۶۰ درصد امتیازات سه صلاحیت ذکرشده در این شیوه‌نامه مشروط بر اینکه امتیازات مکتسبه برای هر صلاحیت از ۵۰ درصد امتیازات تعریف‌شده برای آن صلاحیت کمتر نباشد مبنای عمل خواهد بود.
ساختار اجرایی نظام رتبه‌بندی معلمان
نظام رتبه‌بندی معلمان دارای ارکان ذیل است:
هیئت ممیزه مرکزی: برای تعیین و تصویب سیاست‌ها و خط‌مشی اجرایی نظام سنجش صلاحیت و رتبه‌بندی معلمان و نظارت بر انجام آن در وزارت آموزش و پرورش تشکیل می‌شود.
هیئت ممیزه استانی: برای طراحی و تصویب برنامه عملیاتی و اجرایی نظام سنجش صلاحیت و رتبه‌بندی معلمان در سطح ادارات کل آموزش و پرورش استان‌ها تشکیل می‌شود.
کارگروه شهرستان‌ها، منطقه، ناحیه: برای احراز و تأیید رتبه‌ها و ارتقای معلمان به مراتب بالاتر و اجرای نظام سنجش صلاحیت در شهرستان، منطقه و ناحیه تشکیل می‌شود.
اعضای هیئت ممیزه مرکزی:
وزیر آموزش و پرورش “رئیس هیئت”، معاون برنامه‌ریزی و توسعه منابع “نایب‌رئیس”، مدیرکل امور اداری و تشکیلات “دبیر” و مدیر یا مسئول واحد آموزش، معاونین وزارتخانه حسب مورد، یکی از مدیران‌کل واحدهای استانی به‌انتخاب وزیر، حداقل یک نفر صاحب‌نظر به‌انتخاب وزیر.
امور دبیرخانه‌ای مربوط به این کمیته در اداره‌کل امور اداری و تشکیلات انجام می‌شود.
فرایند اجرا
تشکیل هیئت ممیزه مرکزی، تشکیل هیئت ممیزه استانی، تشکیل کارگروه شهرستان، منطقه و ناحیه، تعیین و تصویب سیاست‌ها و خط‌مشی اجرای نظام سنجش صلاحیت و رتبه‌بندی معلمان و نظارت بر انجام آن توسط هیئت ممیزه مرکزی، طراحی و تصویب برنامه عملیاتی و اجرایی شیوه‌نامه رتبه‌بندی و نظام سنجش صلاحیت توسط هیئت ممیز استانی، احراز و تأیید رتبه‌ها و ارتقای معلمان به مراتب بالاتر و اجرای نظام سنجش صلاحیت توسط کارگروه شهرستان، منطقه و ناحیه، صدور احکام کارگزینی توسط ادارات آموزش و پرورش شهرستان، منطقه و ناحیه.
معیارها، سنجش‌ها و امتیازات صلاحیتهای سه‌گانه شامل شایستگی عمومی، تخصصی و حرفه‌ای به‌شرح ذیل است:
صلاحیت عمومی: شرایط عمومی استخدام در دستگاه “۹ بند ماده ۴۲ قانون مدیریت خدمات کشوری و تبصره ۴ مذکور در حوزه گزینش” که هر مؤلفه ۱۰ امتیاز داشته و مجموع امتیازات در این بخش ۱۰۰ امتیاز خواهد بود که در سامانه LTMS توسط مشمولان و با تأیید مدیر واحد آموزشی یا مقام مسئول پس از هماهنگی با کار گروه لحاظ خواهد شد.
صلاحیت تخصصی: صلاحیتهای تخصصی عبارتند از مدرک تحصیلی، صلاحیت و تخصص شغلی، ارتباط مدرک تحصیلی با رشته تدریس یا شغل مورد تصدی که برای هر یک از عوامل امتیازاتی به‌شرح ذیل در نظر گرفته شده است.
امتیازات مدرک تحصیلی: دکترا ۴۰ امتیاز، فوق‌لیسانس ۳۶ امتیاز، لیسانس ۳۴ امتیاز و فوق‌دیپلم و پایین‌تر ۳۲ امتیاز.
برای ۱۰ معیار از شایستگی‌های تخصصی تعریف‌شده در بستر سامانه LTMS در مرحله نخست توسط مشمول و سپس توسط مقام مافوق “مدیر مدرسه” از یک تا سه امتیاز لحاظ خواهد شد، در نهایت میانگین امتیازات خودارزیابی و نظر مقام مافوق به‌ترتیب با وزن ۴۰ و ۶۰ درصد در سقف حداکثر ۳۰ امتیاز محسوب می‌شود.
ارتباط رشته تحصیلی و رشته تدریس دارای ۳۰ امتیاز به‌شرح ذیل است:
در صورت ارتباط رشته تحصیلی فرد با رشته تدریس ۳۰ امتیاز به مشمول تعلق می‌گیرد.
در صورت عدم ارتباط رشته تحصیلی و تدریس در صورت تأیید سامانه LTMS مبنی بر گذراندن ۱۲۰ ساعت دوره تخصصی رشته شغلی در سه سال اخیر ۲۵ امتیاز به مشمول تعلق می‌گیرد.
در صورت عدم ارتباط رشته تحصیلی و تدریس و گذراندن دوره تخصصی در رشته شغلی سامانه LTMS اجازه انتخاب و گذراندن دوره‌های تخصصی مرتبط به فرد متقاضی خواهد داد و امتیاز حاصل از گذراندن دوره بر مبنای ۲۵ امتیاز مبنای عمل خواهد بود.
صلاحیتهای حرفه‌ای: برای سنجش این صلاحیت‌ها آزمون به‌صورت الکترونیکی که شامل اخلاق حرفه‌ای، توانمندی‌های آموزشی، پرورشی و پژوهشی است برگزار می‌شود. محتوای آزمون و بودجه‌بندی مربوط به آن در سامانه LTMS بارگذاری می‌شود. “مجموع امتیازات این صلاحیت ۱۰۰ است.”
شرکت در فرآیند رتبه‌بندی داوطلبانه بوده و فرآیند آن با درخواست ذی‌نفع در سامانه LTMS شروع خواهد شد.
در صورتی که مشمول داوطلب تا پایان سال ۹۸ امتیازات لازم را کسب کنند از تاریخ اول مهر ۹۸ حکم تطبیق وضع آنها صادر خواهد شد.
چنانچه مشمولان داوطلب تا پایان سال جاری موفق به کسب امتیازات لازم نشوند در سال آینده از تاریخ کسب امتیازات مندرج در شیوه‌نامه حکم تطبیق وضع آنها صادر خواهد شد لازم به ذکر است افراد مذکور تا زمانی که امتیازات لازم را برای تطبیق وضع کسب نمی‌کنند صرفاً از طریق شغل حرفه‌ای در زمان اجرای شیوه‌نامه اول مهر ۹۸ برخوردار خواهند شد.
انتهای پیام/+
